Όταν γίνεσαι γονιός ανάμεσα στα άλλα που μαθαίνεις είναι και το αναλαμβάνεις την ευθύνη για κάτι που έκανε κάποιος άλλος...κι αυτό δεν είναι καθόλου ευχάριστο!
Πριν γίνω μαμά έβλεπα παιδάκια να κάνουν αταξίες και σκεφτόμουν "μα αυτός ο γονιός δεν θα συμμαζέψει το παιδί του;" Αργότερα αποκτώντας τα παιδιά μου διαπίστωσα πως υπάρχουν φορές που μπορείς να συμμαζέψεις τα παιδιά σου, υπάρχουν κάποιες που δεν μπορείς κι υπάρχουν κι άλλες που δεν θέλεις γιατί κρίνεις πως αυτό είναι το σωστό τη δεδομένη στιγμή. Επίσης αντιλήφθηκα πως ανάλογα με τα στάδια τα οποία εκείνα περνούσαν, περνούσα κι εγώ η μαμά τους τα ίδια κανάλια μα όχι ως ο φέρων την ευθύνη αλλά ως ο ηθικός αυτουργός. Δηλαδή...κάτι παραπάνω...Δηλαδή...την πάτησες!
Μεγαλώνοντας τα παιδιά σου, ξέρεις πως μπορούν να κάνουν κάτι που θα σε φέρει σε δύσκολη θέση, πιστεύεις πως θα το διαχειριστείς σωστά, με ηρεμία και σύνεση κλπ...κι όταν αυτό συμβαίνει παθαίνεις σοκ! Κι όσο τα παιδιά είναι μικρά τα θέματα τους είναι ευκολότερα διαχειρίσιμα και επίσης οι άνθρωποι έστω κι αν από μέσα τους σου σούρνουν την Άρτα και τα Γιάννενα, από έξω λένε "έλα μωρέ μωρό είναι"....κι αργότερα "έλα μωρέ παιδί είναι" κι αυτό είναι έστω μια παρηγοριά για τον εκτεθειμένο γονιό.
Έχω νιώσει εκτεθημένη ως γονιός για διάφορους λόγους. Η έκθεση έχει να κάνει με την ηλικία και την ανάπτυξη του παιδιού. Αρχίζει με το παιδί να τρέχει γύρω από τραπέζια σε μια ταβέρνα, να χτυπιέται στο super market γιατί θέλει παιχνίδι, να ουρλιάζει στις παιδικές γιορτές γιατί δεν θέλει να φύγει, να δαγκώνει αλλά παιδάκια, να φτύνει, να κοπανάει, να κάνει φασαρία στο θέατρο, σινεμά, εκκλησία, να κάνει ζημιές και να σπάει πράγματα ξένα, να σουφρώνει ξένα παιχνίδια, να λέει αθώα μα αληθινά ψέματα, να βρίζει, να φέρεται με αγένεια και η λίστα δεν έχει τέλος....
\
Μου έχει τύχει να μου κάνουν παρατήρηση σε εστιατόριο, (παρακαλώ το παιδάκι...) όπως λέμε με ενοχλεί η καρέκλα σου...και μου έχει τύχει να κάνουν έντονες παρατηρήσεις στα παιδιά μου ενώ είμαι μπροστά τύπου(αφού δεν μπορείς να το βάλεις εσύ σε τάξη θα το βάλω εγώ!) Σαν να μην μου έφτανε η ντροπή μου...
Είναι απίθανο να σταματάει απότομα η μουσική ή η οχλαγωγία και να ακούγεται το καμάρι σου να φωνάζει δυνατά μια βρισιά κι όλοι να σε κοιτούν....άλλοι με βλέμμα επικριτικό (μμμμ, να η μάνα του) κι άλλοι με κατανόηση τύπου (καημένη τι τραβάς κι εσύ).
Σου φαίνεται απίστευτο να βλέπεις ένα άλλο παιδί ματωμένο και να διαπιστώσεις οτι αυτό το προκάλεσε όχι το κακό, άτακτο κι ανάγωγο παιδί κάποιου άλλου, αλλά το δικό σου αγαθό, αγγελικό πλάσμα, μεγαλωμένο με πληθυντικούς ευγενείας, γαλλικά και πιάνο.
Είναι αδιανόητο να ακούς πως κάποια παιδιά έκαναν μια ζημιά στο σχολείο και τιμωρήθηκαν και να διαπιστώνεις πως ανάμεσα τους ήταν και το αστέρι σου....Το αστέρι μου; Πως θάμπωσε;
Την πρώτη φορά που συνέβη αυτό έπαθα πραγματικό σοκ και δέος...Μέχρι τότε ότι συνέβαινε ήταν ευκολότερα διαχειρίσιμο αν και πάντα ντροπιαστικό, μα καθώς τα παιδιά βγαίνουν από την νηπιακή ηλικία η περιπλοκότητα μεγαλώνει.Το Δημοτικό σχολείο, ήταν ένας κόσμος τελείως διαφορετικός από το ελεγχόμενο πλαίσιο στο οποίο τα παιδιά μου μεγάλωναν. Μια αυλή γεμάτη με παιδιά λίγο μετά την νηπιακή και λίγο πριν την εφηβική ηλικία, μαζί. Το χάσμα τεράστιο.
Εκεί υπάρχουν όλα...Βρισιές, μαγκιές, κοπανήματα, κατάχρηση εξουσίας, υπονοούμενα, απειλές, σεξιστικά ή ρατσιστικά σχόλια και συμπεριφορές...Τα πάντα!
Όχι δεν είναι κακό...είναι η ζωή! παρόλο που είναι τρομακτική καμιά φορά..
Έτσι λοιπόν όταν μια μαμά φίλη μου τηλεφώνησε για να μου πει πως τον γιο της, ο οποίος ήταν φιλαράκι των παιδιών μου, τα παιδιά στον σχολείο, τον κορόιδευαν και τον έσπρωχναν σε βαθμό που του έπεσε το φαγητό κι εκείνος άρχισε να κλαίει και οι υπόλοιποι το πάτησαν γελώντας...έγινα έξαλλη. Μίλησα για τα ανάγωγα παιδιά, που δεν έχουν τρόπους, που είναι παλιόπαιδα, που οι γονείς τους δεν τους έχουν διδάξει τρόπους και σεβασμό...είπα είπα είπα....τα έκανα "ίσιωμα" που λένε. Και μετά άκουσα τη σιωπή της στην άλλη άκρη και διστακτικά τη ρώτησα..."μήπως αναμεσα σε αυτά τα παιδιά ήταν κι ο δικός μου;" κι εκείνη διστακτικά μου απάντησε "ναι, για αυτό σε παίρνω..."
Κόντεψα να πάθω εγκεφαλικό! Ήθελα να τον καθαρίσω...κι όχι δεν εννοώ να του λούσω τα μαλλιά. Ήθελα να χάσει όλα του τα προνόμια για ένα μήνα, για ένα χρόνο...μέχρι να μπει στην εφηβεία, ήθελα να ανοίξει η γη να με καταπιεί....
Έδωσα λίγο χρόνο στον εαυτό μου να ηρεμήσει...Τι ήταν αυτό που συνέβαινε;
Ένιωθα προσβεβλημένη, ένιωθα ντροπιασμένη, ένιωθα εκτεθειμένη...μα αυτά ήταν τα δικά μου συναισθήματα και στην προκειμένη περίπτωση δεν ήμουν εγώ ο πρωταγωνιστής. Έπρεπε να προσπεράσω κάθε παρόρμηση και να ασχοληθώ εποικοδομητικά με τον πρωταγωνιστή...Αυτός ήταν το θέμα.
Αυτή ήταν η πρώτη φορά...κι ακολούθησαν κι άλλες στα επόμενα χρόνια, επί δύο...Σοκ και Δέος εις διπλούν.
Αυτό συμβαίνει κάθε φορά, όταν ακούω κάτι άσχημο που έκαναν τα παιδιά μου.Ναι κάθε φορά θυμώνω, απογοητεύομαι, ξαφνιάζομαι, νιώθω άσχημα, νιώθω εκτεθειμένη, ναι κάθε φορά αναρωτιέμαι τι δεν έγινε σωστά, αφού έχουμε αναλύσει, έχουμε μιλήσει, έχουμε διαλαλήσει πως στην ζωή έχουμε αρχές, δε πειράζουμε, δεν χτυπάμε, δεν αφαιρούμε, σεβόμαστε, φροντίζουμε, ναι ναι ναι! τα έχουμε πει χιλιάδες φορές και κάθε βίωμα είναι ευκαιρία για μάθηση και...μόλις σκέφτηκα τη λέξη αυτή ηρέμησα.
Κάθε "βίωμα" λοιπόν!
Θυμήθηκα τότε τον εαυτό μου παιδί.Θυμήθηκα πως το παιδί που ήμουν στο σπίτι δεν είχε και μεγάλη σχέση με το παιδί που ήμουν στο σχολείο, το οποίο δεν είχε και μεγάλη σχέση με το παιδί που ήμουν έξω από το σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον όταν δηλαδή ήμουν με τις παρέες μου.Πολλά από τα πράγματα, που έλεγα ή έκανα αν τα μάθαιναν οι γονείς ή οι δάσκαλοι μου σίγουρα θα απογοητεύονταν και θα ξαφνιάζονταν.Εδώ που τα λέμε, μπορεί και να έφριτταν... Μα ήταν ένας τρόπος για να δείξω το "μπόι" μου, να δοκιμάσω τα όρια μου, τις δυνάμεις μου, να βιώσω συναισθήματα που τα κουβαλώ πια ως γνώση.
Οι βάσεις κι οι αρχές της οικογένειας μου ήταν πάντα μαζί μου και το ότι έσπαγα τους "κανόνες", δεν είχε την ισχύ να με χαρακτηρίζει ως άνθρωπο.Τουλάχιστον στην παρούσα φάση. Αν συνέχιζα τα πράγματα σίγουρα θα ήταν διαφορετικά.
Αυτό με βοήθησε να καταλάβω κι άρχισα να διαχωρίζω την πράξη από τον άνθρωπο.
Οπότε...
Ναι έκανες βλακεία αγόρι μου κι η πράξη σου ήταν απαίσια, μα αυτό δεν σε κάνει απαίσιο άνθρωπο. Σε κάνει άνθρωπο που έκανε ένα λάθος.Πήγαινε να το μαζέψεις τώρα, γιατί ήταν σοβαρό.
Ναι, μας έφερες σε δύσκολη θέση και θα πρέπει να το θυμάσαι αυτό κάθε φορά που κάνεις κάτι άσχημο, ότι κουβαλάς μαζί σου και την ευθύνη της οικογένειας σου.
Ναι, έκανες κάποιον άλλο να πονέσει και πιθανά να μην σου έχει πια εμπιστοσύνη, πιθανά να έχασες έναν φίλο, αλλά αυτό είναι το κόστος όταν κάνουμε ανοησίες. Ζήσε με αυτό. Μάθε από αυτό. Άλλαξε το. Πάλεψε για να κερδίσεις πίσω την εμπιστοσύνη των ανθρώπων που πόνεσες.
Ναι είναι σκληρό αυτό που νιώθεις, εκτεθειμένος, πληγωμένος, ντροπιασμένος από τον εαυτό σου, μα το ότι τα νιώθεις όλα αυτά είναι θαύμα, γιατί σημαίνει πως η πράξη σου δεν είσαι εσύ. Όταν δεν νιώθεις να φοβάσαι!
Ναι μια πράξη, δεν αφορά ποτέ μόνον εσένα...Δεν είσαι μόνος σε αυτή τη ζωή.
Ναι οι πράξεις μας έχουν συνέπειες. Σκέψου τώρα ποιές θα είναι οι δικές σου συνέπειες κι ενημέρωσε μας. Οχι δεν θα ορίσουμε εμείς τις συνέπειες, δεν είμαστε δικαστές ή τιμωροί. Εσύ θα αναλάβεις το κόστος. Δείξε μας ότι κατάλαβες την σοβαρότητα αυτού που έκανες.
Ναι ότι κι αν κάνεις θα σ' αγαπώ, η αγάπη μου για εσένα δεν είναι διαπραγματεύσιμη, είσαι ο θησαυρός μου, αλλά υπάρχουν λάθη σου που δεν τα αποδέχομαι και δεν τα συγχωρώ...λυπάμαι μα η υπάρχουν στιγμές που η συγνώμη δεν έχει ισχύ.
Ναι, συγχωρώ εσένα, μα όχι τα λάθη σου, ιδίως όταν τα έχεις ξανακάνει.
Ναι έχεις πει πολλά συγνώμη και θα πεις κι άλλα ακόμη μα να θυμάσαι όταν ζητάς από κάποιον να σε συγχωρήσει του δίνεις την ευθύνη να κάνει κάτι για εσένα...αν είναι πολύ πληγωμένος μπορεί και να μην το κάνει. Δείξε ότι μετάνιωσες, ότι λυπάσαι, και ανέλαβε εσύ την δική σου ευθύνη.Το τι θα κάνει ο καθένας με τα συναισθήματα του είναι δικό του θέμα τελικά. Μην κρίνεις.
Ναι υπάρχουν λάθη που είναι περισσότερο σοβαρά κι υπάρχουν κι άλλα που δεν θα μπορέσεις να διορθώσεις ποτέ...Σκέψου καλά πριν τα κάνεις.
Ναι καίνε, μα πρέπει μόνος σου να βγάλεις τα κάστανα από τη φωτιά, στο κάτω κάτω εσύ τα έβαλες...
Οι αρχές είναι το πιο δύσκολο κομμάτι στην ανατροφή των παιδιών μας.Οι απαγορεύσεις είναι απλές, όμως οι αρχές και η φιλοσοφία ζωής που κρύβεται πίσω από μια απαγόρευση...είναι ζόρικο πράγμα. Τα παιδιά μου κάνουν λάθη και ανοησίες. Κι εγώ μαθαίνω μαζί τους πόσο σημαντικό εκπαιδευτικό στάδιο είναι αυτό για εκείνα.Πόσα μπορώ να τους διδάξω όχι απλά θεωρητικά μα μέσα από την λάθος συμπεριφορά τους ακριβώς επειδή θα έχουν νιώσει στο πετσί τους την ψυχρολουσία του αποτελέσματος...
Δεν είναι εύκολο και ξέρω πως όσο κι αν προσπαθούμε συχνά τα παιδιά κάνουν ανοησίες ακριβώς για να μας δοκιμάσουν ή για να τεντώσουν τα δικά τους όρια...
Όσο τα παιδιά μας είναι μικρά μπορούμε να είμαστε εκεί και να οριοθετούμε αυτές τις συμπεριφορές."Δεν χτυπάμε τα άλλα παιδάκια." "Ζήτα συγνώμη που τράβηξες τα μαλλιά" "Δεν αρπάζουμε το παιχνιδάκι από το κοριτσάκι", "Δεν μιλάμε άσχημα στη θεία", "Πες καλημέρα στη γιαγιά", "Πες ευχαριστώ στην κυρία που σου έδωσε κουλουράκι"....και πάει λέγοντας.
Μα όταν εκείνα μεγαλώσουν "ότι έκανες έκανες" λέω στον εαυτό μου...Δεν θα είμαι πάντα κάπου εκεί, σε φιλικά σπίτια και σε παιδικά πάρτι. Θα είναι μόνα, όπως ήδη είναι, στην παιδική χαρά, στην καφετέρια με φίλους, στο σινεμά με την παρέα, στην προπόνηση με την ομάδα, στο μπαρ με το κορίτσι...Εκεί θα πρέπει όλα αυτά να τα έχει κατακτήσει και να τα κουβαλάει, ως εργαλεία. Αν θα επιλέξει να τα χρησιμοποιήσει ή όχι...είναι ένα σοβαρό ερώτημα! Τόσο σοβαρό που η σκέψη του και μόνο με τρομάζει...
Είναι ουσιώδες να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας να υπάρξουν χωρίς εμάς.Ουσιώδες! Προσπαθώ να μην το ξεχνώ κι όταν κάνουν βλακεία, η κατεύθυνση είναι "Ξελάσπωσε μόνος σου. Θα είμαι εδώ για να δώσω κατεύθυνση και θα είμαι εδώ για να σε αγκαλιάσω όταν γυρίσεις ταπεινωμένος...Μα πρώτα πάρε την ευθύνη!"
Συχνά οι γονείς θέλουμε να λύσουμε στα γρήγορα το θέμα γιατί μπορούμε.Να το κλείσουμε, να το τακτοποιήσουμε, να τελειώσει.Έχω έρθει σε σύγκρουση πολλές φορές με άλλους γονείς που αναλάμβαναν να διαχειριστούν ή να κλείσουν τέτοια θέματα, που αφορούσαν τα παιδιά τους και τις ανοησίες που έκαναν σε βάρος τους τα δικά μου παιδιά.Το καταλαβαίνω. Νιώθω τον πόνο και την ίδια αγωνία κι εγώ. Μα πιο πολύ νιώθω τον φόβο, πως αν επέμβω και δώσω στα γρήγορα μια λύση θα χαθεί μια εκπληκτική μαθησιακή ευκαιρία.
Μπορεί και να είναι σκληρό. Μπορεί. Μα στη δουλειά μου, έχω δει γονείς να υποχρεώνονται να κάνουν πράγματα απίστευτα σκληρά μα απαραίτητα για να διορθώσουν τις χαλαρές και υπερπροστατευτικές και ανορίωτες συμπεριφορές του παρελθόντος. Το κόστος μεγαλώνοντας είναι μεγάλο για το γονιό μα πολύ μεγαλύτερο για τα ίδια τα παιδιά μας.
Πάλι το παράκανα κι έγραψα πολλά...μα πιο πολύ θέλω να καταθέσω την αγωνία μου. Δεν ξέρουμε ποιό είναι το σωστό, ποιό το λάθος...σε πολλά μας οδηγεί απλά το ένστικτο.
Από την αρχή της σχολικής χρονιάς, ζήσαμε στιγμές απίστευτες με συμπεριφορές των αγοριών μας που δεν αναγνωρίζαμε! Σκεφτήκαμε: "Μα είναι δυνατόν τι κάνουμε λάθος; Αυτά είναι σοβαρά πράγματα, είναι χοντράδες." Τα έχουμε πει τόσες φορές. κλείνοντας συζητήσεις με μεγαλειώδης φράσεις απογοήτευσης "Αυτά σας μαθαίνουμε;" κι άλλα τέτοια χαριτωμένα...Τέλος δώσαμε χρόνο για να φύγει το συναίσθημα και να δούμε καθαρά, πως εδώ έχουμε φοβερές ευκαιρίες κι είναι κρίμα να πάνε χαμένες.
Χρειαστήκαμε χρόνο για να ξεπεράσουμε την απογοήτευση μας και να αντιληφθούμε πως το να "πατάξεις" την συμπεριφορά δεν είναι ο στόχος.Ο στόχος είναι αυτός ο μικρός άνθρωπος, να είναι τόσο ανοιχτός σε ερεθίσματα και σε συμπεριφορές ώστε να μπορέσουν μέσα του να ριζώσουν οι αρχές που θα τον μετατρέψουν σε έναν αυριανό ενήλικα με Κοινωνική και προσωπική ευθύνη.
Βέβαια πολύ σημαντικό είναι το να μπορούμε κάθε φορά να ξεπερνάμε το δικό μας κόλλημα..."είμαι κακός γονιός". Μπούρδες...η ανοησία του παιδιού μου δεν με κάνει κακό γονιό. Η αδιοφορία μου όμως για την πράξη του παιδιού μου με φέρνει πολύ κοντά στο να γίνω κακός γονιός...Η αδιαφορία μπορεί να με κάνει κακό πολίτη, κακό σύντροφο, κακό φίλο...και βέβαια και κακό γονιό.
Στον γονεικό ρόλο η ενοχή δεν χωράει, γιατί δεν βοηθάει.Το μόνο χρήσημο εργαλείο για εμένα τουλάχιστον, είναι η αυτοκριτική. Διορθώνοντας τα δικά μου λάθη, θα βοηθήσω εκείνους να διορθώσουν τα δικά τους. Οπότε έμαθα να βουλώνω και το δικό μου στόμα και να ελέγχω την κάθε μου παρόρμηση να κρίνω έναν γονιό επειδή το παιδί του έκανε κάτι ενοχλητικό.
Με αφορμή κάποια πρόσφατα γεγονότα, μεταξύ άλλων τους έχουμε πει αυτή την υπέροχη Ινδιάνικη Ιστορία και βρήκαν σε αυτή μεγάλο νόημα.
Ένα βράδυ ένας γέρος της φυλής Τσερόκι,
μίλησε στον εγγονό του για τη μάχη που γίνεται μέσα στην
ψυχή των ανθρώπων. Είπε:
"Γιε μου, η μάχη γίνεται μεταξύ δυο 'λύκων'
που υπάρχουν μέσα σε όλους μας"
Ο ένας είναι το Κακό.
Είναι ο θυμός, η ζήλια, η
θλίψη, η απογοήτευση, η απληστία, η αλαζονεία,
η αυτολύπηση, η ενοχή, η προσβολή, η κατωτερότητα,
τα ψέματα, η ματαιοδοξία, η υπεροψία, και το εγώ.
Ο άλλος είναι το Καλό.
Είναι η χαρά, η ειρήνη, η
αγάπη, η ελπίδα, η ηρεμία, η ταπεινοφροσύνη,
η ευγένεια, η φιλανθρωπία, η συμπόνια, η
γενναιοδωρία, η αλήθεια, η ευσπλαχνία και
ο σεβασμός στα γύρω σου και το μεγάλο πνεύμα.'
Ο εγγονός το σκέφτηκε για ένα λεπτό και μετά
ρώτησε τον παππού του: "Ποιος λύκος νικάει;"
Ο γέρος Ινδιάνος Τσερόκι απάντησε απλά:
"Αυτός που ταΐζεις" !
Κι όπως λένε τα μικρά μας καθάρματα μιλώντας μεταξύ τους: "Ει! Σταμάτα να ταΐζεις τον κακό λύκο"...ή όπως ακούστηκε προχθές από τον έναν στον άλλο "Κόφτο!κάνεις τόσες βλακείες τελευταία που ο καλός ο λύκος θα πεθάνει από την πείνα"...χε χε
Καλημέρα φίλοι μου, καλημέρα...πόσο Σοκ και Δέος έχω να ζήσω ακόμη μαζί τους...Πόσα ακόμη "συγνώμη" και "λυπάμαι" έχω να πως για πράγματα που δεν έκανα...κι όμως έχω μέσω των παιδιών μου, την έμμεση ή ηθική ευθύνη.
Φαντάζομαι πολλά, μα δεν με νοιάζει. Θα είμαι εκεί για να νιώθω περήφανη στα μπράβο τους και εκεί για να νιώθω άσχημα στα λάθη τους. Ελπίζω απλά, κάποια στιγμή ο κακός ο λύκος να πεινάσει τόσο μέσα τους που να υποχρεωθεί να μεταναστεύσει...Ελπίζω να τα καταφέρουμε...
Κατερίνα
