Δάσκαλοι και Μπουρλοτιέρηδες!

Όταν ο μεγάλος μας γιος πήγε πρώτη Δημοτικού μπήκαμε μαζί του σε  έναν κόσμο πρωτόγνωρο. Εκείνος ήταν ενθουσιώδης και χαρούμενος. Εμείς επιφυλακτικοί και συγκινημένοι.
Είχαμε φρικάρει την πρώτη ημέρα με το μπούγιο, τα ξύλινα μουτζουρωμένα θρανία και  το μαυροπίνακα. Είχαν περάσει τουλάχιστον 30 χρόνια από τότε που εμείς ήμασταν τα πρωτάκια και ο χώρος του σχολείου και  η σχολική αίθουσα δεν είχαν αλλάξει καθόλου...Στο παραμικρό.
Όμως ο μικρός μας ένιωθε μεγάλος και σημαντικός, είχε τους φίλους του και ήταν ξετρελαμένος.

Σύντομα τα πράγματα άλλαξαν, γιατί στη Δημόσια εκπαίδευση όλα είναι θέμα Δασκάλου και ο Δάσκαλος είναι λαχείο...κι αν είσαι γκαντέμης στην πρώτη χρονιά στο σχολείο...την πάτησες!



 The Graphic Recorder
(Πρέπει να  φροντίσεις και να προκαλέσεις την ανθρώπινη καρδιά. Αυτό είναι η πηγή της καλής διδασκαλίας.)
 

Το πρώτο μας παιδί είναι ιδιαίτερο, όπως κάθε παιδί. Ζωηρό, υπερβολικό στα συναισθήματα. Χρειάζεται χρόνο σε όλα, συν ένα θέμα ακοής που είχε για ένα  σημαντικό  χρονικό διάστημα στην νηπιακή ηλικία, τον έκαναν να δυσκολεύεται λίγο παραπάνω.

Την πρώτη εβδομάδα που πήγε στο σχολείο μάθαμε από μιαν άλλη μαμά, πως επειδή ήταν ζωηρός μαζί με έναν άλλο  συμμαθητή του, η δασκάλα τους έβγαλε από την τάξη και τους έστειλε στο διευθυντή. Ξαφνιαστήκαμε γιατί ο ίδιος δεν μας το είχε πει.Τον ρωτήσαμε τι συνέβη. Μας είπε.Τον ρωτήσαμε αν φοβήθηκε και με μάτια που άνοιξαν διάπλατα μας απάντησε "όχι".... Τον ρωτήσαμε γιατί και μας είπε, "Γιατί ο Διευθυντής είναι Super ήρωας!!!"
Στην επόμενη μας επίσκεψη στο γραφείο του Διευθυντή είδαμε μια φωτογραφία που είχε σε ένα ράφι, στην οποία ήταν ο ίδιος φορώντας μια μαύρη στολή  serfing αγκαλιά με μια ιστιοσανίδα...Νάτος ο Super ήρωας. Πόσο υπέροχα απλοϊκά σκέφτονται τα παιδιά και τι μηχανισμούς ανακινούν για να ξεπερνούν τα συναισθήματα τους...

Οι μέρες περνούσαν κι εκείνος από ενθουσιώδες αγοράκι μεταμορφώνονταν σε έναν μίζερο μαθητή Δημοτικού.
Η δασκάλα αυστηρή, δούλευε με τους "καλούς" μαθητές, αυτούς που την χρειάζονταν λιγότερο. Οι πιο ζωηροί, οι πιο ζόρικοι, στα μαύρα κατάστιχα. Παρατηρήσεις γραμμένες έντονα πάνω στα βιβλία, σημειώματα που έρχονταν σπίτι γεμάτα με κόκκινα γράμματα "Δεν προσέχει",  "Αδιάβαστος",  "Κάνει φασαρία στην τάξη", "Δεν προσπαθεί" κι ένα παιδί που άλλαζε.
Άρχισε να έχει άγχος και να νιώθει ανεπαρκής. Δεν ήθελε να πάει σχολείο, έκλαιγε, αντιδρούσε.
Την ενημερώσαμε για το θέμα που υπήρξε  σε σχέση με την ακοή, το οποίο όμως έχει αποκατασταθεί πλήρως με μια μικροεπέμβαση και τις λογοθεραπείες που έκανε, πιστεύοντας πως ως εκπαιδευτικός πρέπει να γνωρίζει για να μπορεί να βοηθήσει τον μαθητή της...Μέγα λάθος!

Το μικρό μας στιγματίστηκε κι απομονώθηκε για τα καλά. Βρήκε την απάντηση σε όλα τα χαρακτηριστικά του που την δυσκόλευαν. Δεν μπορούσε να δουλέψει μαζί του μας είπε, δεν θα μάθει να διαβάζει ως το τέλος της χρονιάς μας είπε, δεν θα μπορέσει να ακολουθήσει τα άλλα παιδιά μας είπε...κι άλλα μας είπε.
Νιώσαμε να φουντώνουμε από οργή. Δεν καταλαβαίναμε γιατί υπήρχε θέμα...γιατί;
Τιμωρίες όρθιος στον τοίχο, απομόνωση σε μοναχικό θρανίο γιατί μιλούσε στο μάθημα, κάθε δεύτερη ημέρα στο διευθυντή, παρέα με τον κολλητό του. Επαιρνε τα μολύβια και τα πετούσε γιατί τα παιδιά έπαιζαν με αυτά στην τάξη, μάλωνε συχνά και  έκανε παρατηρήσεις. Αυτά συνέβαιναν βέβαια και με άλλα παιδιά, όλοι οι γονείς ήμασταν ανάστατοι, γιατί η τάξη βαφτίστηκε από τις πιο "δύσκολες" του σχολείου.
Πως να  βοηθήσουμε τα μικρά μας;

Όσο για εμάς...δράμα! Γυρνούσαμε από τη δουλειά πτώματα. Εκείνος ήδη κουρασμένος από το ολοήμερο. Ένα πρωτάκι όλη μέρα στο σχολείο. Αρχίζαμε όλοι τότε μέσα στην κούραση μας να διαβάζουμε...Ένταση θυμός, νεύρα. Δεν καταλάβαινε, δεν ήθελε, δεν μπορούσε. Ήταν κουρασμένος κι ήθελε να παίξει. Χαλούσαμε τα απογεύματα σε ένταση, χαλούσαμε τη σχέση μας, γατί ήταν τόσο δύσκολος αυτός ο ρόλος για εμάς, δεν ξέραμε πως να είμαστε "δάσκαλοι" και γονείς μαζί.
Στο τέλος, δημιουργήσαμε ένα σύστημα δικό μας για να μάθει να διαβάζει και να κατανοεί τις συλλαβές.
Δημιουργήσαμε εκπαιδευτικές πατέντες για να τον βοηθήσουμε γιατί το σύστημα δεν μπορούσε.
Έμαθε να διαβάζει στα μέσα του Νοέμβρη...Εμείς του το μάθαμε. Γίναμε οι δάσκαλοι του, γιατί η δική του δασκάλα τον είχε "εγκαταλείψει".

Μετά από λίγο καιρό μαθαίνουμε και πάλι από μια άλλη μαμά ότι στο ολοήμερο ένας δάσκαλος χτύπησε το γιο μας.Σοκ! Τον ρωτήσαμε ξανά και ξανά και μας είπε με μια απλότητα "Ναι με χτύπησε".
Κάναμε αναπαράσταση πως ακριβώς έγινε και τι μορφής χτύπημα ήταν. Από αυτά που μας έδειχνε φαινόταν ολοκάθαρα πως έφαγε χαστούκι το πρωτάκι μας...Χαστούκι! "Αλλά εγώ είμαι τυχερός -μας είπε- γιατί τον Α.τον έπιασε έτσι από το κεφάλι και του τράβηξε τα αυτιά, έτσι. Τόσο δυνατά" κι άλλο σοκ ."Εσείς τι κάνατε;". "Γελούσαμε!" Παιδιά...Μάθαμε πως ο συγκεκριμένος δάσκαλος γενικά ήταν  "αυστηρός" με τα παιδιά.Τραβούσε αυτιά και στα δύσκολα έριχνε και κανένα χαστούκι.

Όλα αυτά που λέμε συχνά "Καλά αν γινόταν αυτό στο δικό μου παιδί θα γινόταν χαμός.Θα έκανα αυτό και το άλλο και θα τον καθάριζα το δάσκαλο, θα του έδειχνα εγώ"...κλπ! Τα είχαμε πει κι εμείς.Υποθετικά. Μπροστά στην πραγματικότητα η αντίδραση ήταν διαφορετική. Αποφασίσαμε να τον αντιμετωπίσω αρχικά μόνο εγώ και να κλείσω ραντεβού μαζί του. Δεν θέλαμε να είμαστε απειλητικοί.

Συναντήθηκα με τον ίδιο τον δάσκαλο. Δεν ήθελα να πάω κατευθείαν στο διευθυντή. Θα ήταν το επόμενο βήμα αν δεν βρίσκαμε άκρη.
Καθίσαμε όμορφα στο γραφείο κι αρχίσαμε να συζητάμε. Με ενημέρωσε για τα θέματα του παιδιού, τις ιδιαιτερότητες του, μπλα μπλα. Τίποτε για το χαστούκι. Παραπονάκια και γκρίνιες.."είναι ζωηρός, είναι ανυπάκουος, παρασύρεται εύκολα"... Το πρωτάκι, παρασύρεται εύκολα!

"Είναι αλήθεια ότι τον έχετε χαστουκίσει;" Τον ρώτησα ήρεμα μετά από ώρα. Πάνιασε.Ξαφνιάστηκε κι έμεινε σιωπηλός για κάποια δευτερόλεπτα. Κι ύστερα άρχισε αυτό που εγώ αποκαλώ..."άτακτη υποχώρηση".

Ναι,  ο μικρός είχε συμπεριφερθεί άσχημα, ναι τον είχε κουράσει, ναι είχε στην ευθύνη του 63 παιδιά όλων των τάξεων στο ολοήμερο κι έπρεπε να φάνε, να διαβάσουν, να παίξουν. Ναι δεν προλάβαινε, ναι, ήταν μόνος...Τα παιδιά, δεν τον άκουγαν, τον κορόιδευαν, έπρεπε να είναι αυστηρός, να φωνάζει.
Μιλήσαμε πολλή ώρα. Ένιωσα την δύσκολη θέση του. Ήταν ντροπιασμένος.
Με ρώτησε : "Τι μπορώ να κάνω με τόσα παιδιά; Πως να τα συνετίσω; Έχετε κάτι να μου προτείνετε; Γνωρίζετε κάποιες τεχνικές;"

Λυπήθηκα που δεν μπορούσα να τον βοηθήσω γιατί βοηθώντας εκείνον θα βοηθούσα το παιδί μου... Ανταλλάξαμε κάποιες ιδέες  και φεύγοντας δώσαμε τα χέρια και του είπα : "Δεν θα ξαναχτυπήσετε το παιδί μου.Ούτε και κάποιο άλλο παιδί."  Κοιτάζοντας με στα μάτια μου είπε "Ναι", κάνοντας μια γκριμάτσα που φανέρωνε το πόσο εκτεθειμένος ένιωθε.
Κράτησε το λόγο του...
Πολλοί φίλοι μας λένε πως έπρεπε να τον είχαμε καταγγείλει, πως θα το ξανακάνει, πως πως πως...Μπορεί να έχουν δίκιο, μα νομίζω η δική μας ευθύνη τέλειωσε εκεί. Κάναμε μια συμφωνία και την τήρησε. Δεν ήταν ο στόχος η εκδίκηση, μα η επικοινωνία και νομίζω αυτό ως ένα βαθμό είχε επιτευχθεί, τουλάχιστον για εκείνη τη χρονιά.

Τι να πρωτοπούμε για εκείνη τη χρονιά; Ήταν καταστροφική για τον μικρό μας. Είχαμε θέμα συνεργασίας και το θέμα έφτασε στο διευθυντή. Μιλήσαμε ξανά. Είχε απομονώσει κάποια παιδιά τα πιο ζόρικα και δεν υπήρχε θετική επικοινωνία και διάθεση.
Μιλούσε για την τάξη που δεν μπορεί να μείνει πίσω για ένα παιδί κι εμείς μιλούσαμε για ένα παιδί που  πρέπει να δώσει το ρυθμό στην τάξη, γιατί σε μια διαδρομή φροντίζουμε τους πιο αδύναμους  χωρίς να τους εγκαταλείπουμε. Μιλούσε για τους καλούς μαθητές που πρέπει να προστατευτούν κι εμείς μιλούσαμε για τους μαθητές που πρέπει να μάθουν να λειτουργούν ως ομάδα.
Μιλούσε για τον στόχο στο τέλος της χρονιάς που έπρεπε να φτάσει η τάξη της και της μιλούσαμε για τον στόχο που υπάρχει για να βοηθήσει τα παιδιά να γίνουν ένα "σώμα" για να τον φτάσουν μαζί κι όχι ο καθένας μόνος του...
Της θυμίσαμε πως είναι γεννημένος στο κλείσιμο της  χρονιάς και άρα είναι από τους μικρότερους στην τάξη του και πιο ανώριμος ηλικιακά. Μας απαντούσε πως μπορεί να ξαναπάει στην πρώτη τάξη του χρόνου και να ωριμάσει, για να μπορέσει να μάθει αυτά που δεν θα μάθει φέτος. Της λέγαμε πως  δεν είχαμε πρόβλημα να πάει στην ίδια τάξη αν αυτό του έκανε καλό, μα μήπως θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στην αυτοπεποίθηση του, μήπως θα ένιωθε ιδιαίτερος, αν θα έχανε τους φίλους και συμμαθητές του;
Μας απαντούσε οτι είμαστε υπερβολικοί.
Της επισημάναμε πως το θέμα της ελλειμματικής ακοής για μια σημαντική περίοδο της ζωής του, τον  έχει κάνει να αναπτύξει άλλες δυνατότητες μαθησιακές κι ότι μαθαίνει πιο εύκολα όταν βλέπει κάτι παρά όταν το ακούει. Μας είπε πως δεν μπορεί να αλλάξει τον τρόπο διδασκαλίας για ένα παιδί κι άλλωστε πως να γίνει αυτό; Τι να βλέπει δηλαδή; Πως;
Μιλούσαμε για δυο διαφορετικά πράγματα. Εκείνη για τη μάθηση και την επικέντρωση στη γνώση ως συσσώρευση πληροφοριών κι εμείς για την εκπαίδευση, την επικέντρωση στην παιδεία και την αποδοχή της πραγματικότητας του κάθε παιδιού.
Έλειπε όμως η ευελιξία, η διάθεση και η κατάρτιση και κάτι πιο σημαντικό. Το πάθος και το μεράκι να πράξει αυτό που τη δυσκόλευε και να υπερβεί εαυτόν...

Δεν ήμασταν εκπαιδευτικοί, δεν ξέραμε κι εκείνη είχε την εξουσία μέσα στην τάξη της. Πόση δύναμη μπορεί να έχει ένας εκπαιδευτικός!!! Τον απομόνωνε, τον παρουσίαζε διαφορετικό και για εμάς ήταν ο πρώτος. Δεν είχαμε μέτρο σύγκρισης κι αρχίσαμε να τρέχουμε σε παιδοψυχιάτρους, σε επιτροπές, σε διαγνωστικά και σε ειδικούς παιδαγωγούς.Ο καθένας με την τρέλα του. Ακούσαμε τα απίθανα. Διάσπαση προσοχής, ελλειμματική προσοχή, μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία, υπερκινητικότητα, ανωριμότητα...
Ένα πρωτάκι λυπημένο...μόνο, κουρασμένο, μπερδεμένο.

Έγιναν πολλά κι άλλα κι άλλα κι άλλα...Ήταν μεγάλη χρονιά. Ζητήσαμε την βοήθεια του Διευθυντή και εκείνος μας άκουσε. Μας υποστήριξε και την υποχρέωσε να τον αποδεχθεί μέσα στην τάξη της και να τον κρατήσει γιατί ήθελε να τον στείλει σε άλλη τάξη.Της επεσήμανε την ευθύνη της.
Όμως ήταν μια δύσκολη επικοινωνία μια δύσκολη σχέση και το αγόρι μας άτυχο...κι εμείς μαζί του! Αυτό που μας ανακούφισε ήταν πως την επόμενη χρονιά την τάξη την πήρε άλλη εκπαιδευτικός.
Ακολούθησαν κι άλλα δύσκολα χρόνια γιατί η βάση ήταν στραβή. Σαθρή. Όσο κι αν προσπαθούσαμε όλοι, τα πράγματα φαινόταν να έχουν πάρει πια το δρόμο τους και αν και υπήρχε πια από το σχολείο βοήθεια, ο μικρός είχε πεισθεί για την ανικανότητα του!

Τετάρτη Δημοτικού αλλάζει και πάλι ο εκπαιδευτικός στην τάξη κι έρχεται στη ζωή του ένας εμπνευσμένος δάσκαλος. Ο μικρός μας μεγάλος πια αποκαλεί τον εαυτό του "βλάκα" γιατί έχει πεισθεί πως οι άλλοι καταλαβαίνουν κι εκείνος όχι. Πως οι άλλοι προλαβαίνουν κι εκείνος όχι. Πως οι άλλοι μπορούν κι εκείνος όχι. Ο δάσκαλος μας καλεί και θέλει να μάθει τι συμβαίνει. Γιατί ένα παιδί τόσο κοινωνικό και χαρούμενο είναι  τόσο λυπημένο με τον εαυτό του. Γιατί νιώθει ανεπαρκής κι απογοητευμένος, ενώ έχει τόσες δυνατότητες;
Φόβος. Να του πούμε, να μην του πούμε. Μήπως την πατήσουμε πάλι και γυρίσει πάνω μας. Πάνω στο παιδί; Μήπως βρούμε ξανά τον μπελά μας;
Ρισκάραμε και τον ενημερώσαμε. Και ήταν το σωστό. Επιτέλους!

Μέσα σε μια εβδομάδα ενημερώθηκε ο νέος Διευθυντής κι ανέλαβε δράση. Έγινε ειδικό συμβούλιο. Δάσκαλοι και ειδικοί παιδαγωγοί, ο Διευθυντής κι εμείς. Μας ζήτησαν να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με τους Ειδικούς και τις Επιτροπές και τις διαγνώσεις."Τον μπερδεύουν", μας είπαν, "Τον κάνουν να νιώθει κάτι που δεν είναι" μας είπαν "Σταματήστε να διαβάζετε μαζί του και να τον ελέγχετε" μας είπαν, "Θα τον αναλάβουμε εμείς" μας είπαν και ήταν σαν να βγήκε ο ήλιος. Σαν κάποιος να μας πήρε από την πλάτη ένα μεγάλο βάρος...
Κάποιος θα αναλάβει να κάνει το αυτονόητο...
Ένας δάσκαλος που ενδυναμώνει τα ταλέντα του. Τον παροτρύνει να παίζει κλαρινέτο στην τάξη του. Τον εμψυχώνει.Τον κινητοποιεί. Δουλεύει πολύ με εικόνες βοηθώντας τον και πάντα πάντα επικεντρώνεται στα θετικά και δυνατά του σημεία...και με την βοήθεια των άλλων ειδικών παιδαγωγών άλλαξαν το κλίμα.Του έμαθαν να αποστηθίζει το μάθημα, κάνοντας αναπαράσταση στα playmobil για να μπορεί να το  θυμάται, του έδειξαν νέους τρόπους μελέτης, του έδωσαν ρόλο σε θεατρική παράσταση, τον έκαναν να νιώσει ικανός συναγωνιστής. Σαν να πότισαν ένα ξεραμένο χωραφάκι...

Τρομερή εμπειρία η εκπαίδευση του παιδιού μας.
Το αποτέλεσμα μέχρι τότε, ήταν μια εξουθένωση κι ένα απόλυτα ικανό παιδί μπερδεμένο, που δεν συμπαθεί ιδιαίτερα το σχολείο. Η προσπάθεια του, μεγάλη και συγκινητική. Η από εκεί και ύστερα προσπάθεια των δασκάλων και η υποστήριξη τους...μεγάλη και συγκινητική.Έμεινε κάτι...μια αγωνία.Θα τα καταφέρει να αγαπήσει την εκπαίδευση.Θα καταφέρει να εκτιμήσει την μάθηση, μέσα στο σχολείο;
Η απάντηση μπορεί και μην φαίνεται ακόμη, όμως τελικά υπάρχει...γιατί τα μέχρι τότε σχολικά βιώματα του παιδιού μου ήταν και δικά μου βιώματα...και τελικά, αγάπησα τη μάθηση και  τη γνώση.
Ποτέ δεν φανταζόμουν πως η εκπαίδευση του παιδιού μου, δεν θα είχε να κάνει με τη σχολική του απόδοση μα, με το να νιώθει επαρκής κι ευτυχισμένος στο σχολείο.
Τι μάθαμε; Πολλά.Τα παιδιά δεν μιλούν. Η ρετσινιά γίνεται ρόλος. Ο ρόλος γίνεται τρόπος ζωής και τον αναπαράγουμε.Έτσι απλά και μηχανικά...Μπαίνεις στο φαύλο κύκλο κι είναι δύσκολο να βγεις μόνος σου.

Κι είναι κρίμα για τα παιδιά μας να βρεθεί στο δρόμο τους κάποιος φοβικός δάσκαλος. Κάποιος που δεν έχει την ιδιαίτερη εκπαίδευση ίσως για να αναλαμβάνει ευθύνη του και στέκεται σκεπτικός και απόμακρος μπροστά στο θαύμα ενός παιδιού.
Γιατί τελικά όπως έλεγε  κι ο μεγάλος δάσκαλος Χρήστος Τσολάκης βασισμένος στα λόγια του Πλούταρχου "Το παιδί δεν είναι δοχείο να το γεμίσεις με γνώσεις. Το παιδί είναι σπίρτο να του βάλεις φωτιά".
Το να βάλεις φωτιά θέλει ρίσκο.Τα να κρατήσεις τη φλόγα αναμμένη θέλει κόπο.

Αυτή η ανάρτηση είναι εμπνευσμένη από δύο γεγονότα. Από την επίσκεψη του  Teacher Tom στην Αθήνα, στο κέντρο προσχολικής εκπαίδευσης Dorothy Snot, που δεν την χάνω με τίποτε γιατί είναι εμπνευσμένος, (οι  Μαμά... δες Μπαμπά... δες, Μικροί Μεγάλοι και Aspaonline, ως χορηγοί αυτής της εκδήλωσης αξίζουν ένα μπράβο κι ένα ευχαριστώ!).
Τέλος για ακόμη μια φορά, εμπνεύστηκα από ένα θαυμάσιο ανάλογο άρθρο της Όλγας Χατζηχρήστου στο Μικροί Μεγάλοι. "Ακατάλληλοι άνθρωποι σε σημαντικές θέσεις ", έγραψε εκείνη.

Ζήσαμε τους ακατάλληλους κι ευτυχώς ζήσαμε και τους κατάλληλους.Το μεγάλο κι άλυτο πρόβλημα είναι το Εκπαιδευτικό σύστημα που δεν βοηθά δασκάλους, μαθητές και γονείς. Δεν βασίζεται στην συνεργασία, δεν στηρίζεται στην ασφάλεια μιας αυτόματης λειτουργίας. Για όλα πρέπει να προσπαθήσεις, να μοχθήσεις, να παλέψεις. Για όλα πρέπει να πονέσουμε σε αυτή τη χώρα...ακόμη και για να μάθουν τα παιδιά μας γράμματα...
Μα χαλάλι η προσπάθεια, γιατί κάποια στιγμή ξέρουμε ή ελπίζουμε, πως θα βρεθεί εκείνος ο ένας εκπαιδευτικός που θα αγαπάει τόσο τα παιδιά, που δεν θα φοβηθεί να γίνει μπουρλοτιέρης!και θα ρισκάρει για να πάρει το δικό μας παιδί φωτιά...



The Graphic Recorder
(Ένας δάσκαλος  αγγίζει την αιωνιότητα. ΄Εκείνος (ή εκείνη) δεν μπορεί να γνωρίζει πότε σταματά η επιρροή του.)

 

Γνώρισα κι εγώ πολλούς δασκάλους μα δεν θυμάμαι κανέναν...μόνο τους μπουρλοτιέρηδες!!!
Μόνο εκείνοι αξίζουν τη μνήμη μου γιατί τη διεκδίκησαν για έναν και μόνο λόγο...Γιατί ως παιδί, το άξιζα! Γιατί κάθε παιδί το αξίζει...
                                                                   Κατερίνα