Η παγκόσμια ημέρα κατά των ναρκωτικών πέρασε κι ήθελα να μοιραστώ κάποιες σκέψεις μου από μια προσωπική καταγραφή της εμπειρίας μου ως εκπαιδευόμενης κι αργότερα θεραπεύτριας στο ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ. Μια προσπάθεια να κρατήσω το νόημα ζωντανό και να μοιραστώ μια ξεχωριστή εμπειρία χρόνων, μέσα από ένα νέο βιβλίο που θα περιγράφει τους συμβολισμούς και το νόημα πίσω από κάθε μικρή λεπτομέρεια της θεραπευτικής δομής που έδωσε ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους....
Μια από τις πιο δυνατές εμπειρίες και τα πιο ισχυρά θεραπευτικά εργαλεία στην Κοινότητα είναι η Κραυγή!
Υπάρχει ένας μύθος γύρω από το θέμα της κραυγής…Είναι αυτή η
τόσο κλασική πια εικόνα των ανθρώπων πιασμένοι από τους ώμους σε έναν κύκλο να
φωνάζουν ότι είναι εντάξει.
Εικόνα λίγο μαγική, λίγο γραφική. Θέμα σχολιασμού ή ακόμη
και πλακίτσας σε παρέες ανθρώπων που δεν έχουν βιώσει θέμα εξάρτησης ή δεν
έχουν δει ποτέ τους αληθινή κραυγή.
Χαλαρός «χαβαλές» όταν θέλουν να υπερτονίσουν το θέμα οποιασδήποτε
κατάχρησης…
Ωστόσο η πρώτη κραυγή είναι εμπειρία αξέχαστη…Η κραυγή αυτή
κάθε αυτή είναι από μόνη της τόσο δυνατή ως εμπειρία, τόσο ουσιώδης που δεν
είναι δυνατόν να σε αφήσει αδιάφορο!!
Έτσι ήταν και για εμένα.
Την πρώτη μου ζωντανή
κραυγή την άκουσα στην Αθήνα, στη Στροφή. Η Στροφή είναι Θεραπευτική Κοινότητα
εφήβων. Το κτίριο στο κέντρο της Αθήνας στην οδό Φυλής…Μετά την πρωινή τους
συνάντηση τα πιτσιρίκια ανέβηκαν στην ταράτσα και φώναξαν το όνομα τους και οι
υπόλοιποι τους φώναξαν ότι είναι «εντάξει»!
Θυμάμαι όλη τη γειτονιά να ζει έναν παλμό. Θυμάμαι μια
απόλυτη βαθιά σιγή και ανθρώπους στα μπαλκόνια να παρακολουθούν…Ήταν απίστευτη
εικόνα γιατί σκεφτόμουν ότι αυτοί οι άνθρωποι το ζούσαν αυτό κάθε μέρα. Αυτή η γειτονιά «κάνει» κάθε
μέρα κραυγή μαζί με τα παιδιά κι όμως υπήρχε αυτό το βαθύ συναίσθημα της
ενσυναίσθησης της συντροφικότητας, της υποστήριξης…
Στη διάρκεια άκουγα από τα μπαλκόνια ανθρώπους να φωνάζουν
στο άκουσμα κάποιου ονόματος «Μπράβο Γιώργοοοο» συμμετέχοντας σε ότι συνέβαινε
αναλαμβάνοντας ρόλο, υποστηρίζοντας και μόλις η κραυγή τελείωσε από τα
μπαλκόνια άρχισα να ακούω ανθρώπους να φωνάζουν «καλημέραααα» «καλημέρα
παιδιά» «καλή δύναμη».
Φωνές γυναικών και αντρών, ανθρώπων που ήταν μάρτυρες καθημερινοί μιας προσπάθειας,
ενός αγώνα κάποιων παιδιών, για να…βγάλουμε την ημέρα!! Μια ακόμη ημέρα…
Δεν θα ξεχάσω ποτέ.
Τη γειτονιά, τους ανθρώπους στα μπαλκόνια και τα
πιτσιρικάκια στη μέση να κραυγάζουν για την επιβεβαίωση ότι σήμερα είναι εδώ. Δεν
θα ξεχάσω ποτέ τις φωνές τους, ένας παλμός σαν διαμαρτυρία, σαν διαδήλωση. Την
ένταση στο αέρα και τη σιωπή στο δρόμο…Τους περαστικούς να κοντοστέκονται και
να σηκώνουν το κεφάλι ψηλά, να δουν από πού έρχονται αυτές οι φωνές…Δεν θα
ξεχάσω ποτέ την πρώτη μου κραυγή… ως παρατηρήτρια!!
Γιατί ακολούθησαν κι άλλες με άλλο ρόλο!
Η κραυγή είναι από τα πιο δυνατά θεραπευτικά εργαλεία της
Θεραπευτικής Κοινότητας. Μέσα σε ένα τόσο πλούσιο και ζωντανό Θεραπευτικό
σύστημα υπάρχει μια πληθώρα θεραπευτικών εργαλείων.
Όλα αρχίζουν και τελειώνουν, αλλάζουν , σταματούν να
υπάρχουν με έναν τρόπο κι ανάλογα με τις ανάγκες των εποχών μορφοποιούνται
διαφορετικά, εξελίσσονται ή καταργούνται…Όλα, εκτός από την Κραυγή!
Η κραυγή είναι το αρχέτυπο.
Ο πιο δυνατός συμβολισμός, το νόημα κι η φιλοσοφία μιας
τεράστιας δομής, συμπτυγμένη σε μια απλή διαδικασία!!
Δεν υπάρχει σωστός τρόπος για να κάνει κανείς την Κραυγή. Μα
με τον τρόπο που κάποιος φωνάζει το όνομα του δείχνει το πώς είναι , το πώς
«μπαίνει» ουσιαστικά στη μέρα του.
Δεν είναι τυχαίο ότι είναι μια πρωινή διαδικασία στην
καθημερινότητα της Κοινότητας.
Κάθε πρωί με ήλιο, με
βροχή, με χιόνια, με παγωνιά…μαζεύονται όλοι στην αυλή και κάνουν έναν μεγάλο
κύκλο. Πιάνονται γερά από τους ώμους, κανείς δεν μπαίνει, κανείς δεν βγαίνει.
Ένας κύκλος κλειστός δυνατός. Κοιτούν όλοι προς τα μέσα στο κέντρο του στην
ουσία. Όλοι βλέπουν όλους, δεν
ξεχωρίζεις δυνατό και αδύναμο, την ώρα εκείνη μέσα στον κύκλο όλοι έχουν την ίδια
δύναμη.
Τα χέρια πάνω στους ώμους είναι δαγκάνες που σπρώχνουν,
πιέζουν, μετρούν την ένταση. Κάποιος φωνάζει και το σώμα του ολόκληρο πάλλεται
κι οι διπλανοί νιώθουν την ένταση μέσω των χεριών του πάνω στους δικούς τους
ώμους. Εκείνοι τον κρατούν, εκείνοι τον στηρίζουν την ώρα της δικής του
κραυγής! Αν κάποιος δεν μπορεί να φωνάξει, τα χέρια του χαϊδεύουν το κεφάλι,
του σφίγγουν το λαιμό και του ψιθυρίζουν «δεν πειράζει την άλλη φορά». Αν
κάποιος τα δώσει όλα τα χέρια τον ενισχύουν του χτυπούν την πλάτη, του στρίβουν
το κεφάλι μαλακά για να του χαρίσουν ένα φιλί στο μέτωπο κι ένα ψίθυρο στο αυτί
«μπράβο».Πολλές φορές έχω δει αφού κάποιος έχει φωνάξει το όνομα του ο διπλανός
του να κολλά το στόμα του στο αυτί του
και να φωνάζει «…και ο Νίκος είναι εντάξει». Ένα υπέροχο δώρο. Μια επιβεβαίωση
που μπαίνει κατευθείαν στην ψυχή!
Μέσω αυτής της τόσο απλής πρωινής διαδικασίας ήταν ξεκάθαρο,
ποιος ήταν καλά και ποιος όχι. Από την κραυγή του καθενός φαινόταν η διάθεση
του. Αν φώναξε, αν ψιθύρισε, αν αδιαφόρησε για το όνομα του…όλα είχαν πια φανεί
κι η Κοινότητα κι οι θεραπευτές ήξεραν σε ποιόν να ρίξουν το βάρος.
Και μετά το τέλος της
μια μεγάλη αγκαλιά. Όλη η Κοινότητα γέμιζε με αυτήν την αγκαλιά και τις
πρωινές καλημέρες. Κανένας δεν έμενε χωρίς την πρωινή καλημέρα του, κανένας δεν
έφευγε χωρίς την πρωινή αγκαλιά του!!
Η πρωινή κραυγή είναι μια διαδικασία που κρατάει ένα
τέταρτο. Το τέταρτο αυτό όλα είναι παραλυμένα. Όλα κινούνται αργά κι όλα τα
μάτια είναι στραμμένα εκεί, όλα τα αυτιά περιμένουν να ακούσουν. Οι εργαζόμενοι
στα γραφεία τους είναι σιωπηλοί, σαν να πρόκειται για μια προσευχή που έχει την
ιερότητα της και κανείς δεν μιλά δυνατά την ώρα εκείνη, να μην ταράξει το..
«μυστήριο».
Παρακολουθούσα κάθε ημέρα την Κραυγή. Εκεί στο μεγάλο
παράθυρο, καθόμουν πάντα την ώρα εκείνη.
Κάποιες φορές μπορεί να στεκόμουν εκεί όρθια ή αγκαλιασμένη με κάποιους
συναδέλφους. Μπορεί να είχα τον καφέ μου στο χέρι λίγο πριν μπω στο γραφείο μου
κι αρχίσει η μέρα…Μα κάθε πρωί ήμουν εκεί. Μπροστά στο μεγάλο παράθυρο, να
κοιτώ τα χέρια, να ακούω τοις φωνές, να καταλάβω από τον παλμό τι συμβαίνει πως
είναι τα παιδιά, πως είναι σήμερα η Κοινότητα!!
Όλα συνηθίζονται στη ζωή. Μπορεί κάτι να σε κάνει στην αρχή
να ανατριχιάζεις. Μπορεί κάτι να σε τρομάζει πολύ, μα ακόμη κι αυτό αν το
βλέπεις ή το κάνεις κάθε ημέρα το συνηθίζεις….Εγώ δεν ήθελα να με αφήσω να το συνηθίσω
αυτό. Όχι αυτό, όχι την Κραυγή!! Νομίζω πως αυτό συμβαίνει και με πολλούς
άλλους θεραπευτές.
Δουλεύοντας σε ένα χώρο, σιγά- σιγά απομυθοποιείς,
αποδομείς, φέρνεις τα πράγματα στην πραγματική τους διάσταση.
Όμως δεν ήθελα να αφήσω τον εαυτό μου να «χαλαρώσει» με την
Κραυγή!!
Κάθε φορά που ακούω τις φωνές να υψώνονται στον αέρα ταράζομαι
και συγκινούμαι βαθιά, όχι ίσως όπως την πρώτη φορά, μα με ακόμη μεγαλύτερη
ένταση γιατί τώρα πια δεν υπάρχει η άγνοια.
Την ώρα που κάποιος φωνάζει το όνομα του κραυγάζει κάτι πολύ
παραπάνω. Την επιθυμία για ζωή την ανάγκη για ύπαρξη…για μια ακόμη ημέρα!
Δεν μπορώ πια να ακούσω αστειάκια με την Κραυγή ή με το «είμαι
εντάξει» γιατί ξέρω πόσο πολύ μπορεί να υποφέρει κανείς για να είναι εντάξει.
Οι άνθρωποι μέσα στον κύκλο παλεύουν με το θεριό, με το
δράκο. Είναι η ζωή τους που φωνάζουν, ο εαυτός τους που είναι ένα παιδί χαμένο
πίσω από πόρτες κλειστές , σε δωμάτια σκοτεινά και του φωνάζουν για να ακούσει
τη δυνατή φωνή και να βρει το δρόμο! Πρέπει να βρει το δρόμο και να γυρίσει
αλλιώς θα χαθεί για πάντα!!
Για πάντα…
Όχι δεν μπορώ να κάνω ή να ακούσω πια αστειάκια έστω κι
αθώα, αστειάκια άγνοιας για κάτι τόσο πολύτιμο. Για μια διαδικασία τόσο απλοϊκά
περίπλοκη και δυνατή όπως η Κραυγή!!
Το να ακούσει κανείς τη φωνή του τόσο δυνατά, τόσο καθαρά είναι
απίθανα δύσκολο. Δεν ξέρεις αν δεν δοκιμάσεις. Στην πορεία μου ως θεραπεύτρια,
πολλές φορές μπήκα μετά από πρόσκληση του ίδιου του κύκλου, μέσα του, κι έκανα
κραυγή. Σε στιγμές ιδιαίτερες που ο κύκλος με ήθελε μέσα του και μου επέτρεπε
την είσοδο ήμουν εκεί, ανάμεσα τους να κάνω κραυγή. Να φωνάζω στον εαυτό μου το
όνομα μου και να ακούω πως είμαι εντάξει!
Δεν μπορούσα να φανταστώ πόσο δύσκολο είναι αυτό το τόσο
απλό πράγμα. Το να φωνάξεις το όνομα σου. Όχι να το πεις. Να το φωνάξεις, να το
κραυγάσεις με μια φωνή δυνατή, « να ακουστεί στον ουρανό» όπως λένε τα παιδιά μεταξύ
τους.
Να αφήσεις τον εαυτό σου, να τον εμψυχώσεις για να βγάλει
μια κραυγή αρχέγονη ξεθαμμένη μέσα από τις προσωπικές σου ανάγκες, για να
κουβαλήσει πάνω της τα όνειρα σου, τα σχέδια σου, τις ανάγκες και τις επιθυμίες
σου…Αυτό είναι η κραυγή. Το είμαι εδώ κι
είμαι έτσι!!
Συνήθως κανείς δεν έχει ακούσει ποτέ τον εαυτό του σε αυτή
την ένταση. Κι η εμπειρία είναι πάντα λυτρωτική, σε κάνει να νιώθεις άδειος και
γεμάτος ταυτόχρονα….Μα το πιο σημαντικό από όλα σε κάνει να νιώθεις, ζωντανός!!
Κι όταν αυτός
που κραυγάζει το όνομα του, λίγες ημέρες
πριν, φλέρταρε με το θάνατο, αυτή είναι ίσως η μεγαλύτερη αξία της… η αίσθηση
του… «Είμαι ζωντανός!»
Αυτοί οι τόσοι συμβολισμοί είναι που κάνουν την Κραυγή μια διαδικασία
σχεδόν μυθική…και της δίνουν τόσο μεγάλη βαρύτητα.
Για αυτό και όταν η Κοινότητα δεν ήταν καλά, σε στιγμές δυσκολίας,
ή αδυναμίας, σε στιγμές ιδιαίτερες, με ένταση με πόνο με αγάπη, πάνω στην κορφή
του Ολύμπου, μετά από μεγάλες θεραπευτικές διαδρομές, όταν έχει επιτευχτεί κάτι
το μεγαλειώδες ή κάτι τραγικό…τότε όλα κλείνουν με μια κραυγή!
Είναι το επισφράγισμα μιας προσπάθειας και μια υπενθύμισης…Ότι προσπαθείς να
κάνεις μέσα σε μια θεραπευτική ομάδα, εάν δεν έχει επισφραγιστεί με μια κραυγή είναι
σαν να έμεινε μισό! Αυτή τουλάχιστον είναι η δική μου άποψη.
Νομίζω πως ο συμβολισμοί είναι το πιο δυνατό μου κομμάτι στη θεραπεία και
το πιο αγαπημένο μου. Για αυτό και η Κραυγή υπήρξε πάντα το καλύτερο μου χαρτί…Το
τελευταίο χαρτί.
Μετά από μεγάλες στιγμές φρόντιζα πάντα να δώσω μια κραυγή
στην ομάδα. Ήταν η ευκαιρία για να ξεδώσουν και να ακούσουν το ότι είναι εδώ,
μαζί μας μέρη ενός συνόλου, μια αγκαλιά, ένας κύκλος, μια προσπάθεια…
Πολλές φορές μια κραυγή έχει αποτρέψει το φευγιό κάποιου,
πολλές φορές έχει προκαλέσει το φευγιό κάποιου! Ακριβώς επειδή ανασκαλεύει
μνήμες και ξεσηκώνει συναισθήματα είναι δυσβάσταχτη για κάποιους ανθρώπους…
Πολλές φορές σε στιγμές ιδιαίτερες έκλεινα τα μάτια κι
άκουγα τις φωνές τους…Σαν να ήμουν σε δάσος κι άκουγα παιδιά που έψαχναν…Πάντα
με συγκινεί αυτή η εικόνα...
Κι όχι μόνον εμένα…Θυμάμαι στιγμές συντροφικές πίσω από μια κραυγή.
Πάντα κρατούσαμε ο ένας τα χέρια του άλλου, τους ώμους μας ή ήμασταν απλά
αγκαλιασμένοι σφιχτά, να παρακολουθούμε από μακριά τους ανθρώπους να τεντώνουν
με δύναμη το κεφάλι στον ουρανό και να φωνάζουν το όνομα τους, με τα μάτια
κλειστά…
Κι ύστερα η επιβεβαίωση της ομάδας του ότι κι εκείνος είναι
εκεί ανάμεσα τους κι είναι «εντάξει»…
Αυτές είναι στιγμές ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη του
κορμιού μου…γιατί όλο το κορμί μου συναισθανόταν το μαγικό που συνέβαινε…
Υπάρχουν λέξεις που μετά την ζωή μου στην Ιθάκη δεν θα είναι
ποτέ ξανά ίδιες….Μια τέτοια λέξη είναι και το «εντάξει».
Η λέξη αυτή έχει πια ένα βάθος απύθμενο. Είμαι εντάξει,
σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από ότι θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ ή να
εξηγήσω…
Μπορώ μόνο να το νιώσω να έρχεται από μέσα μου.
Να μου καίει το στομάχι και να βάζει φωτιά σε όλους μου τους
μυς. Κι ύστερα το κεφάλι ανάβει και θέλεις
να ουρλιάξεις, να τρέξεις δυνατά γιατί γεμίζει το στόμα με ένταση…με μια
πελώρια ένταση γεμάτη με μια ζωτικότητα αδιανόητη…. «είμαι εντάξει…εντάξει, εντάξει»
όχι καλά!
Όχι δεν είμαι καλά…είμαι κάτι πολύ περισσότερο…. «είμαι εντάξει»!
Καλημέρα αγαπημένοι. Καλημέρα ελεύθερα πλάσματα.Εσείς που παλέψατε με τα θεριά σας και βγήκατε νικητές, μα κι εσείς που χαθήκατε στη σκοτεινή διαδρομή. Σας άκουσα. Σας ένιωσα. Σας ευχαριστώ για τα απίστευτα ταξίδια που κάναμε μαζί. Θα σας θυμάμαι πάντα, με πόνο και μια άγρια χαρά! Μαγικό το να παλεύεις για το "εντάξη"!
Κατερίνα
Παλιότερη ανάρτηση μου, με αφορμή τη γενέθλια ημέρα της Θεραπευτικής Κοινότητας Ιθάκη.
